Teknolojideki değişimin hızı, hepimizi şaşırtmaya devam ediyor. Değişimin hızını geometrik artışla tanımlarsak, sanırım yanılmayız.
Örneğin önümüzdeki 10 yılda, önceki 100 yılda yaşanan teknolojik gelişme kadar ilerleme olacağı varsayılıyor.
Elektronik ticareti bir düşünün, pandemi nedeniyle aşırı ivmelendi, e-ticaret üzerinden alışveriş alışkanlığa dönüştü ve tepe noktasına ulaştığını düşünürken, trend hala yukarı yönlü devam ediyor.
Network dünyası ve teknolojileri de bu değişimden nasibini aldı.
Peki Network dünyasında neler oldu ve olacak;
- Kablosuz teknolojiler daha da hızlanarak hayatımızın temel iletişim ağı olacak.
Wi-Fi, 5G, Bluetooth, LoraWAN, Sigfox, Zigbee, UWB, LTE-M, NB-IoT, Zwave, HaLow, Rpma, nwave, Thread, RFID, kimisi eski, kimisi yeni olan bu standartların bazılarını duymadığınıza eminim.
- Wi-Fi teknolojilerinde art arda yeni standartlar devreye girdi. Wi-Fi 6 pazarda dominant hale gelirken, art arda Wi-Fi 6E ve Wi-Fi 7 anons edildi. Wi-Fi 6, önceki teknolojilere göre aynı zaman diliminde daha fazla kullanıcıya servis vererek verimliliği arttırırken, Wi-Fi 6E, 6GHz spektrum ile çok daha geniş ve temiz bir frekans bandında yüksek performans sundu. Wi-Fi 7 ise 46Gbps gibi bir hız vadediyor.
Bir kampüste 8K ile video izleyen yüzlerce öğrenciyi hayal edince Wi-Fi 7 bile yetersiz kalacaktır.
- Hücresel kablosuz iletişim teknolojilerinde de çok yol katedildi. 5G olmadığı kadar hızlı yaygınlaşacak. 5G ile, ev ve ofislerimizde kablolu internetin sonu gelecek. Toprak altındaki tonlarca bakır kablo değerlendirilmeyi bekleyecek.
- Diğer bir kablosuz teknoloji alanı ise IoT dünyasına yönelik. Lora, Sigfox, LTE-M ve NB-IoT gibi LPWAN, yani düşük enerjili kablosuz iletişim teknolojileri de IoT dünyasına yön veriyor. Milyarlarca IoT ünitesi bu teknolojiler ille buluta taşınacak, akıllı şehirler, akıllı ulaşım, utility marketi bu altyapılar üzerinden gelişecek.
- LAN/WAN dünyasında ise SDN teknolojileri ile dönüşüm başlamıştı. Dönüşüm, ek standartlar ve bulut ile hız kazandı.
- LAN’da kullandığımız ethernet anahtar, Wi-Fi erişim noktası, router’ı artık bulut üzerinden yönetiyoruz, Yapay zeka ile daha akıllı, bant genişliğini daha adil paylaştıran, kendi kendini onaran, arızalı cihazı devre dışı bırakıp yedekleri devreye alan, servise göre dinamik vlan ve bandwidth ayarlayan, robotik bir LAN ağından bahsediyoruz. CLI ile network konfigürasyonu yerine kendi kendini konfigüre eden ağlar, yeni network mühendislerini endişelendirmeli mi ben de kendime soruyorum.
- WAN’ın ise SD-WAN’a dönüşümünü yaşadık. Artık MPLS, MetroEthernet, LTE gibi WAN-Underlay’leri, gecikme, paket kaybı, jitter kontrolleri ile daha akıllı yönetebildiğimiz Overlay tünellerimiz var. Bu tünellerde sıkıştırma, tcp optimizasyon ile daha yüksek performans alabiliyoruz. Kişisel olarak SD-WAN’ın önümüzdeki yıllarda yavaşlayacağını düşünüyorum. Çünkü tüm uygulamaların bulutda olduğu bir dünyada, uç ünitelerden servislere güvenli ve hızlı erişim sağlandığı anda sd-wan gereksiz olacaktır. Ancak Bulut kullanımına direnç gösteren Finans ve devlet kurumları için sd-wan küçülse de devam edecektir.
- Endüstriyel Network dünyası, Enterprise dünyaya göre misyon kritik uygulamalara sahip olduğundan bu dünyada teknolojinin daha kararlı ve yavaş ilerlediğini söyleyebiliriz.
Endüstriyel dünyada, kesintisizlik, arızaların hızlı düzeltilmesi, güvenlik en önemli parametrelerdir.
Örneğin LAN ağında arıza durumunda sıfır kayıplı bir LAN ağı oluşturmamızı sağlayan layer2 redundancy protokolleri PRP/HSR, istenen gecikmede paketi hedefine ulaştırmayı garanti eden TSN (Time Sensitive Networking) gibi teknolojiler endüstriyel dünyaya hızlı bir şekilde girdiler.
IoT ve endüstriyel verilerin buluta daha performanslı, güvenli ulaşımı için MQTT protokolü yaygınlaşırken, yeni protokoller de geliştirilmeye devam ediyor.
McKinsey’in tahmin ettiği gibi, 2025 yılında 50 milyar IoT ünitesinin bağlanacağını düşünürsek, bu inanılmaz endüstriyel IoT ağını yönetmek, güvenliğini sağlamak konusunda teknolojileri çok hızlı ilerleyeceğini tahmin ediyoruz.
Kablosuz teknolojiler, endüstriyel dünyada kuşku ile bakılan, tam güven duyulmayan bir alan. Mühendisler, güvenli ve kesintisiz kablosuz iletişim için çalışmaya dursun, biz Network uzmanları, elimizdeki teknolojilerle çözüm sunmaya çalışıyoruz. Yedekli WiFi iletişimi ( örn 2.4GHz ve 5GHz ‘de Bonding, FEC ile wan smoothing, LTE hatlarını bonding ile yedeklemek) ve veriyi daha güvenli ( ipsec, 802.1x) iletmeyi başarabilirken, kablosuz spektrumun enterferans durumlarına dayanımı hala çözüm bekliyor.
Sonuç olarak, 5G ile iletişimde hız ve yaygınlık, AI/ML ile proses otomasyonunun yaygınlaşması ile tüm üretim süreçlerinin otomatikleşmesi, IoT, Bulut ve hibrit bulut, süper bilgisayarlar, hayatımızı değiştirecek. Bu konulara yatırım yapan ülkeler ile diğerleri arasındaki farkın geometrik olarak artması tahmin edilebilir bir durum.